(បាងកក)៖ នៅអំឡុងជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា និងថៃកំពុងបន្តនេះ អ្នកសារព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថៃមួយចំនួនបានប្រឈម នឹងការរិះគន់គួរឱ្យកត់សម្គាល់។ អ្នកសារព័ត៌មានខ្លះ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយចំនួនរងការចោទប្រកាន់ថា បានក្លាយជាអ្នកនាំពាក្យរបស់រដ្ឋថៃ ដោយពួកគេបរាជ័យក្នុងការផ្ទៀងផ្ទាត់ព័ត៌មានផ្ដល់ដោយខាងរដ្ឋាភិបាល និងកងទ័ព។ ពួកគេត្រូវបានគេមើលឃើញថាបានផ្សាយព័ត៌មានតែម្ខាង រហូតដល់ដើរតួនាទីជាអ្នកគាំទ្រសង្រ្គាមទៀតផង។

ពួកគេបានផ្សាយទាំងព័ត៌មានពិត និងព័ត៌មានមិនពិត ដែលបង្កើតឱ្យមានការខឹងស្អប់ចំពោះប្រជាជនកម្ពុជា និងពង្រីកពីជម្លោះរវាងរដ្ឋមួយ និងរដ្ឋមួយ ទៅជាជម្លោះរវាងប្រជាជននៃប្រទេសទាំង ២។ តើហេតុអ្វីបានជាផ្នែកដ៏សំខាន់មួយនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថៃក្លាយទៅជាបែបនេះ?

តើវាមកពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងអស់នេះស្រឡាញ់ប្រទេសរបស់ពួកគេ រហូតដល់មានគំនិតជាតិនិយមជ្រុលហួសហេតុ? ឬមកពីពួកគេចង់ល្បី? ឬក៏ប្រហែលមកពីពួកគេមើលឃើញថា ខ្លួនឯងជាយន្ដការមួយរបស់កងទ័ព និងរដ្ឋថៃ ដែលធ្វើការនៅក្រោមភាពឡូស៊ីកថា «ប្រសិនបើអ្នកមិនស្រឡាញ់ ប្រទេសខ្លួនឯង តើអ្នកស្រឡាញ់ប្រទេសណាទៅវិញ? តើអ្នកស្រឡាញ់កម្ពុជាឬ? បញ្ហានៅទីនេះ នោះគឺថាបុគ្គលខ្លះក្នុងនោះរួមមានអ្នកមានប្រជាប្រិយភាព និងអ្នកសារព័ត៌មានមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ បោះសំឡេងបានបោះបង់ចោលតួនាទីជាអ្នកសារព័ត៌មានរបស់ពួកគេ ហើយស្ម័គ្រចិត្តប្រែក្លាយខ្លួនឯងទៅជាអ្នកនាំពាក្យរបស់រដ្ឋថៃ ជាពិសេសយោធា។

ជំនួសឱ្យការផ្ដល់ការត្រួតពិនិត្យការពិត និងតុល្យភាពទៅឱ្យសង្គម ពួកគេបែរជាចូលរួមចំណែកធ្វើឱ្យសង្គមកាន់តែវឹកវរ។ រឿងបែបនេះបានកើតឡើងបើទោះជាការពិតរដ្ឋមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ គ្រប់គ្រងដោយកងទ័ពរួចទៅហើយក៏ដោយ។

ជំនួសឱ្យការតាមឃ្លាំមើលអ្នកមានអំណាចនៅក្នុងប្រទេសថៃ និងកម្ពុជា ផ្សាយព័ត៌មានទាំងសងខាង ផ្សាយព័ត៌មានពិត ផ្ទៀងផ្ទាត់ព័ត៌មានដោយ​ឯករាជ្យតាមដែលឱ្យធ្វើទៅបាន និងបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់នៅពេលព័ត៌មាននោះមិនអាចផ្ទៀងផ្ទាត់ដោយឯករាជ្យ ពួកគេបានជ្រើសរើសបោះបង់ចោលភារកិច្ចរបស់ខ្លួនក្នុងនាមជាអ្នកសារព័ត៌មាន។ ពួកគេជាច្រើនបានជ្រើសរើសក្លាយជាលើកទឹកចិត្ត ឬគាំទ្រសង្រ្គាម និងជម្លោះ ជាជាងផ្ដល់ដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធីដើម្បីកាត់បន្ថយការខាតបង់ និងការបំផ្លិចផ្លាញលើភាគីទាំងសងខាង។

ជាឧទាហរណ៍ មិនយូរប៉ុន្មានមុនសង្រ្គាមផ្ទុះឡើង អ្នកសារព័ត៌មានជំនាញខាងយោធាដ៏ល្បីម្នាក់ គឺលោកស្រី Wassana Nanuam បានចែករំលែក (Share) video clip បង្កើតឡើងដោយ AI ដែលសម្រើស្រមៃថា កងទ័ពអាកាសថៃ ទម្លាក់គ្រាប់បែកលើទីក្រុងភ្នំពេញ។ (លោកស្រី​Wassana ក៏បានចែករំលែកព័ត៌មានក្លែងក្លាយតាមរយៈ video clip មួយចោទថា ទាហានកម្ពុជាបង្ហោះដ្រូនស៊ើបការណ៍ចូលក្នុងទឹកដីថៃហើយថា លោកស្រីទទួលបាន video clip នោះពីកងទ័ពថៃ និងមិនគិតថាជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយឡើយ។ អ្នកកាសែតថៃល្បីៗផ្សេងទៀតក៏បានចែករំលែកបន្ត video clip ព័ត៌មានក្លែងក្លាយនេះដែរ។

ជំនួសឱ្យការដើរតួនាទីជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងការពិត និងធ្វើជាចង្កៀងបំភ្លឺសង្គមដើម្បីជួយក្នុងការគិតរបស់មនុស្ស និងស្វែងរកដំណោះស្រាយចេញពីទីងងឹតនៅក្នុងរដ្ឋមួយជាទីដែលរឿងជាច្រើន ត្រូវបានបិទបាំងដោយគំនិតជាតិនិយមជ្រុលហួសហេតុ ពួកគេបែរជាធ្វើផ្ទុយពីនេះទៅវិញ។ នៅក្នុងសម្រង់ព័ត៌មានខ្លីៗ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថៃខ្លះដែលបានស្ម័គ្រចិត្តក្លាយជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋថៃ ដោយស្ងាត់ៗអំឡុងជម្លោះដោយជឿថា ប្រទេសរបស់ពួកគេគឺជាតួចិត្តល្អ និងឈរលើភាពត្រឹមត្រូវនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ ដូច្នេះថាពួកគេមិនចាំបាច់បារម្ភពីការផ្ទៀងផ្ទាត់ ឬថ្លឹងថ្លែងអំពីព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹង ជម្លោះមានប្រភពមកពីរដ្ឋាភិបាលថៃ និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឡើយ។ ពួកគេបរាជ័យក្នុងការស៊ើបអង្កេតលើព័ត៌មានលម្អិតសំខាន់ៗដូចជា៖

តើនរណាជាអ្នកចាប់ផ្ដើមផ្ទុះសង្រ្គាមមុន?
តើនរណាជាអ្នកបំពានកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់?
តើព័ត៌មានក្លែងក្លាយអ្វីទៅកំពុងរីកសុះសាយ?

ប្រសិនបើពួកគេពិតជាមិនអាចបង្ហាញការពិតដោយឯករាជ្យតាមមធ្យោបាយមួយ ឬក៏មធ្យោបាយផ្សេងទៀតនោះ ពួកគេគួរណាស់តែចអង្អុលបង្ហាញឱ្យ បានច្បាស់។ តែមើលទៅពួកគេប្រហែលជាមិនបានគិតដល់រឿងអស់ទាំងនេះទេ៕