(ភ្នំពេញ)៖ ព្រឹត្តិការណ៍ផ្ទុះមីននៅក្បែរប្រាសាទតាក្របី កំពុងបង្កើតភាពតានតឹងថ្មីក្នុងជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ ទោះបីថៃ ចោទប្រកាន់ថា កម្ពុជាបានដាក់មីនថ្មី បំផ្ទុះយ៉ាងណាក៏ដោយ ប៉ុន្តែថៃគ្មានភស្តុតាងបច្ចេកទេសណាមួយបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាបានដាក់មីនថ្មីឡើយពីព្រោះមីនដែលផ្ទុះ គឺជាមីនចាស់សេសសល់ពីអតីតកាលសង្គ្រាមស៊ីវិល។ ភាគីកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញភាពស្មោះត្រង់របស់ខ្លួន តែងអញ្ជើញក្រុមសង្កេតការណ៍បរទេស និងស្នើដាក់ពង្រាយយន្តការសង្កេត ការណ៍អាស៊ាន ដើម្បីចូលត្រួតពិនិត្យតំបន់ជម្លោះ ដើម្បីរកតម្លាភាពពិតប្រាកដ។

តើថៃដែល កំពុងប្រើល្បិចលួចដីខ្មែរបន្តិចម្តងៗ Salami Slicing ជារៀងរាល់ថ្ងៃនេះ ហ៊ានធ្វើដូចកម្ពុជាដែរឬទេ?
សូមទស្សនាអត្ថបទស៊ីជម្រៅរបស់ Fresh Exclusive...

នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ ការផ្ទុះមីនមួយគ្រាប់កើតឡើងនៅតំបន់ព្រំដែនក្បែរប្រាសាទតាក្របី ក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ បណ្តាលឱ្យទាហានថៃម្នាក់រងរបួសធ្ងន់ ដាច់ប្រអប់ជើងខាងស្តាំ។ បន្ទាប់ពីកើតហេតុ ថៃបានចោទប្រកាន់កម្ពុជាថាបានដាក់មីនថ្មី ប្រភេទប្លាស្ទិកដែលពិបាករកឃើញដោយឧបករណ៍រាវស្តង់ដារ។ ការចោទប្រកាន់នេះ បានបង្កភាពតានតឹងថ្មីទៀតក្នុងជម្លោះព្រំដែនដែលមានស្ថានភាពផុយស្រួយរួចមកហើយ បើទោះបីមានកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នាក៏ដោយ។

អាជ្ញាធរមីននៃប្រទេសកម្ពុជា បានបដិសេធដាច់អហង្កាចំពោះការចោទប្រកាន់របស់ថៃ ដោយបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាតែងគោរពយ៉ាងស្មោះត្រង់ ចំពោះអនុសញ្ញាអូតាវ៉ា ចាប់តាំងពីបានចូលជាសមាជិកនៃអនុសញ្ញានេះ នៅក្នុងឆ្នាំ២០០០ ហើយភាគីកម្ពុជា ចាប់តាំងពីពេលនោះមក មិនដែលផលិត មិនដែលប្រើប្រាស់ ឬធ្វើដាក់មីនថ្មីអ្វីឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ទិន្នន័យផ្លូវការពីប្រតិបត្តិការបោសសម្អាតមីនរបស់កម្ពុជា បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា នៅតំបន់ក្បែរប្រាសាទតាក្របីនោះ មានសេសសល់មីនចាស់ៗជាច្រើនបន្សល់ទុកពីអតីតកាលសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិល ជាពិសេសប្រភេទមីនប្លាស្ទិក ដែលកម្ពុជាដោះមិនទាន់អស់នៅឡើយទេ។ ករណីផ្ទុះមីនចុងក្រោយនេះ បានកើតឡើងក្នុងបរិយាកាសនយោបាយ និងយោធាដ៏ក្តៅគគុក ដែលថៃតែងប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមួលបង្កាច់ និងធ្វើការចោទប្រកាន់ជាញឹកញាប់ ដើម្បីបង្កើត «លេសនយោបាយ» ក្នុងការចង់ទំលាក់កំហុសដាក់មកលើភាគីកម្ពុជា។

* ឧប្បត្តិហេតុ និងការចោទប្រកាន់របស់ថៃ

ករណីផ្ទុះមីនចុងក្រោយនៅថ្ងៃទី២៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ គឺជាករណីចុងក្រោយបំផុត ដែលថៃ បានចោទទម្លាក់ដាក់មកលើភាគីកម្ពុជានេះ។ ហេតុការណ៍ផ្ទុះមីន រវាងពីខែកក្កដា និងខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ ត្រូវបានគេកត់សម្គាល់ថា បានកើតឡើងចំនួន៥លើកហើយ ក្នុងនោះរួមមានការផ្ទុះដ៏ធ្ងន់ធ្ងរចំនួន២លើក នៅថ្ងៃទី១៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ និងថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ដែលថៃបានប្រើប្រាស់លេសផ្ទុះគ្រាប់មីនទាំងពីរលើកនោះ ធ្វើជាលេសបង្កសង្គ្រាមឈ្លានពានដាក់មកលើកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។

ហេតុការណ៍ផ្ទុះមីន៣លើកផ្សេងទៀត បានកើតឡើងក្រោយពេលដែលមានកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នា។ ការផ្ទុះនៅថ្ងៃទី៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ បានបណ្តាលឱ្យទាហានថៃ ៣នាក់រងរបួស ខណៈការផ្ទុះនៅថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ បានធ្វើឱ្យទាហានថៃម្នាក់រងរបួសធ្ងន់ នៅជិតប្រាសាទតាមាន់ធំ និងការផ្ទុះថ្មីចុងក្រោយ ថ្ងៃទី២៧ ខែសីហា ដោយបណ្តាលឱ្យទាហានថៃម្នាក់រងរបួសធ្ងន់ដាច់ប្រអប់ជើងខាងស្តាំ នៅក្បែរប្រាសាទតាក្របី។ ការផ្ទុះទាំង៥លើកនេះ គឺបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីនៃប្រទេសកម្ពុជា។

កម្ពុជា ដើម្បីបង្ហាញភាពស្អាតស្អំ ត្រឹមត្រូវ និងដោយឥតលាក់លៀម បានបដិសេធយ៉ាងដាច់ខាត ម្តងហើយ ម្តងទៀត ដោយបញ្ជាក់ថា កម្ពុជា មិនដែលមានការដាក់មីនបង្កប់ថ្មីឡើយ, ហើយកម្ពុជា ក៏មិនមែនជាប្រទេសបង្កបញ្ហាដាក់ប្រទេសថៃឡើយ, ប៉ុន្តែជាប្រទេសដែលរងគ្រោះ និងដែលត្រូវស៊ូទ្រាំនឹងសំណល់មីនចាស់ៗជាង ៣ទសវត្សរ៍រួចមកហើយ ដែលកម្ពុជានៅមិនទាន់អាចសម្អាតបានអស់ទាំងស្រុងនៅឡើយ។ ពិភពលោក ក៏បានស្គាល់យ៉ាងច្បាស់ថា កម្ពុជា គឺជាប្រទេសដែលមានគ្រាប់មីនសំបូរជាងគេបំផុតក្នុងសកលលោកនេះដែរ។ ការផ្ទុះមីន ប្រភេទប្លាស្ទីកនៅក្បែរប្រាសាទតាក្របី ក៏ជាមីនចាស់ដែលសេសសល់ពីអតីតកាលសង្គ្រាមស៊ីវិល ពីព្រោះទិន្នន័យផ្លូវការ បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា នៅតំបន់ក្បែរប្រាសាទតាក្របី លើទឹកដីកម្ពុជានោះ មានសេសសល់មីនចាស់ៗនៃប្រភេទប្លាស្ទិក តាំងពីអតីតកាលសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិលនោះមក។

* ប្រវត្តិអំពីមីននៅកម្ពុជា

កម្ពុជា គឺជាប្រទេសដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា មានមីនច្រើនបំផុតក្នុងពិភពលោក បន្ទាប់ពីសង្គ្រាម និងជម្លោះក្នុងទសវត្សរ៍១៩៧០ និង១៩៨០។ ស្ថិតិបានបង្ហាញថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩មក កម្ពុជា មានជនរងគ្រោះជាង៦៤,០០០នាក់ ពីគ្រាប់មីន និងមានសេសសល់គ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ (UXOs) ជាច្រើនបង្កប់នៅក្នុងដី ដែលក្នុងនោះគ្រោះថ្នាក់ដោយសារគ្រាប់ទាំងនោះមានប្រមាណ ២០% បានបង្កការប់ភ្លាមៗ ខណៈអ្នករស់រានមានជីវិតដទៃទៀតត្រូវបានក្លាយជាជនពិការរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះ។

ក្នុងរយៈពេល៣៣ឆ្នាំកន្លងមកនេះ, មជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនកម្ពុជា (CMAC) បានរកឃើញ និងបំផ្លាញចោលមីនប្រឆាំងមនុស្សចំនួន ១,២០៣,៦២៣គ្រាប់, មីនប្រឆាំងរថក្រោះចំនួន ២៦,៦៩២គ្រាប់ និងសំណល់ជាតិផ្ទុះ ពីសង្គ្រាមចំនួន ៣,២២២,៥៤៩គ្រាប់។

ដោយឡែកនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៥ គិតត្រឹមខែកក្កដា ផ្ទៃដីចំនួន ១៤១គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ត្រូវបានបោសសម្អាតរួច ក្នុងនោះបានរកឃើញ និងបំផ្លាញចោលមីនប្រឆាំងមនុស្សចំនួន ៦,៤០៥គ្រាប់, មីនប្រឆាំងរថក្រោះចំនួន ១២៥គ្រាប់ និងសំណល់ជាតិផ្ទុះពីសង្គ្រាមចំនួន ២៥,៨៤៥គ្រាប់។ ចំនួនជនរងគ្រោះបានថយចុះពី ៤,៣២០នាក់ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៦ មកត្រឹម៤៩នាក់ក្នុងឆ្នាំ២០២៤។ ទោះបីជាការដោះមីន កំពុងតែមានការរីកចម្រើនទៅមុខយ៉ាងណាក្តី ក៏ការប៉ះពាល់ដល់ជីវិតមនុស្សដោយសារគ្រាប់មីន នៅតាមតំបន់ជនបទ និងតាមបណ្តោយព្រំដែន ក៏នៅតែមិនចប់អស់សព្វគ្រប់ឡើយ។

* តើការប្រើវិធីសាស្ត្រ «ផ្ទុះមីន» ជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធសាស្ត្រ Salami Slicing របស់ថៃដែរឬទេ?

ករណីការផ្ទុះមីននៅក្បែរប្រាសាទតាក្របី អាចត្រូវបានគេសង្ស័យថា ជាវិធីសាស្ត្រមួយរបស់ថៃ សម្រាប់ ដាក់សម្ពាធចិត្តសាស្ត្រ និងយុទ្ធសាស្ត្រ គាបសង្កត់មកលើកម្ពុជា ដោយស្របទៅនឹងល្បិចលួចបន្តិចម្តង Salami Slicing ដែលថៃកំពុងប្រើជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ហេតុអ្វី?
ទី១. ថៃបានដាក់ពាក្យប្តឹងទៅកាន់ប្រធានអនុសញ្ញាអូតាវ៉ា ដោយចោទថា កម្ពុជាបំពានកាតព្វកិច្ចក្នុងការហាមប្រើមីនប្រឆាំងមនុស្ស។
ទី២. ទោះជាយ៉ាងណាថៃ មិនមានភស្តុតាងបច្ចេកទេសគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបញ្ជាក់ថា មីនដែលបានផ្ទុះ គឺ មីនថ្មី ដែលកម្ពុជាបានដាក់ឡើយ។
ទី៣. ទិន្នន័យផ្លូវការពីប្រតិបត្តិការបោសសម្អាតមីនកម្ពុជាបង្ហាញថា តំបន់ក្បែរប្រាសាទតាក្របី មានសេសសល់មីនចាស់ជាច្រើន ជាពិសេសប្រភេទប្លាស្ទិក ដែលត្រូវបានដាក់ក្នុង អតីតកាលសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិល។
ទី៤. ថៃកំពុងប្រើករណីផ្ទុះមីននេះ ធ្វើជាឧបករណ៍យុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់ ដើម្បីបង្កើតការចោទប្រកាន់ជាអន្តរជាតិ និងថៃបែរជាបង្ហាញខ្លួនឯងថាជាប្រទេសរងគ្រោះ ពីភាពអសន្តិសុខតាមព្រំដែន។ ជាក់ស្តែង ការផ្ទុះមីននៅក្បែរតំបន់តាក្របីនេះ ត្រូវបានប្រើជាលេសបន្ថែមទៀត ក្នុងការបង្កើតវេទិកាផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមួលបង្កាច់ ដើម្បីបង្វែរទស្សនៈអន្តរជាតិ និងធ្វើឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិយល់ច្រឡំថា កម្ពុជា ជាភាគីបំពានលើកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នា។

ជារូបភាពពិតប្រាកដ, ការផ្ទុះនេះ ជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលថៃបានរៀបចំតាំងពីដើម ដើម្បីប្រើជាលេសបើកផ្លូវសង្គ្រាមឈ្លានពានមកលើកម្ពុជា និងបង្កើនសម្ពាធយោធា។ លើសពីនេះទៀត ករណីនេះក៏ត្រូវបានប្រើជាចំណុចចាប់ផ្តើមសំខាន់ ដើម្បីជម្រុញសម្ពាធនយោបាយក្នុងវេទិកាអាស៊ាន និងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ (UNSC) ដោយថៃមានគោលបំណងចង់កាត់បន្ថយភាពជឿជាក់របស់កម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិ និងការចង់បង្កើនឥទ្ធិពលថៃក្នុងស្ថាប័នអន្តរជាតិ តាមល្បិចប្រើប្រាស់នូវការផ្ទុះមីននេះ។

ល្បិច «ផ្ទុះមីន» របស់ប្រទេសថៃនេះ កំពុងត្រូវបានបកអាក្រាតនៅចំពោះពិភពលោកវិញ ដើម្បីការមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា លេសផ្ទុះមីនថ្មីនេះ អាចត្រូវបានប្រើជាវិធីសាស្ត្រសំខាន់ក្នុងចំណោមយុទ្ធសាស្ត្រលួចបន្តិចម្តង Salami Slicing របស់ថៃតែប៉ុណ្ណោះ។ នេះក៏ជាយុទ្ធសាស្ត្រដែលទាក់ទងទៅនឹង «សង្គ្រាមព័ត៌មាន» និងចិត្តវិទ្យាយោធា ដែលថៃបានប្រើក្នុង បំណងបង្កាច់បង្ខូចកិត្តិយសកម្ពុជានៅលើវេទិកាអាស៊ាន និងលើវេទិកាអង្គការសហប្រជាជាតិ។

* តើថៃហ៊ានអនុញ្ញាតឲ្យមានការដាក់ពង្រាយក្រុមសង្កេតការណ៍អាស៊ាននៅតាមតំបន់ព្រំ ដែនដែរឬទេ ដើម្បីស្វែងរកការពិត?

ក្នុងស្ថានភាពចម្រូងចម្រាសបែបនេះ គេគប្បីឱ្យមានការអនុញ្ញាតចំពោះក្រុមសង្កេតការណ៍បណ្តោះអាសន្ន Interim Observation Team (IOT) និងក្រុមសង្កេតការណ៍អាស៊ាន ASEAN Observation Team (AOT) ចូលទៅពិនិត្យតាមខ្សែបណ្តោយព្រំដែនកម្ពុជានិងថៃ ដើម្បីធ្វើការស្រាវជ្រាវយ៉ាងច្បាស់លាស់ថា តើមានអ្វីបានកើតឡើងខ្លះនៅក្នុងតំបន់ជម្លោះនោះ ដោយមិនត្រឹមតែរឿងគ្រាប់មីនប៉ុណ្ណោះទេ។ ការចុះសង្កេតការណ៍ដោយក្រុម IOT ឬ AOT នៅក្នុងតំបន់ជម្លោះព្រំដែន និងនៅទីកន្លែងផ្ទុះមីន គឺដើម្បីស្វែងរកការពិត ក្នុងការចង់ដឹងថាតើ ពិតជាមានមីនថ្មីមែនដែរឬយ៉ាងណា? វិធីនេះជាវិធីបង្កើតតម្លាភាពពីព្រោះការចូលរួមរបស់ភាគីទី៣ អាចផ្តល់របាយការណ៍ស្ថិតិជាក់ស្តែង ដើម្បីបង្ហាញថា កម្ពុជាមិនបានដាក់មីនថ្មីដូចអ្វីដែលថៃបានចោទប្រកាន់ឡើយ។

ការអនុញ្ញាតចំពោះក្រុមសង្កេតការណ៍ IOT ឬ AOT ដាក់ពង្រាយនៅតាមបន្ទាត់ព្រំដែនជម្លោះ គឺជាការ បង្កើនភាពជឿជាក់អន្តរជាតិ ដែលវានឹងជួយពង្រឹងភាពជឿជាក់ដែលគេចង់ឃើញការពិតលាតត្រដាងនៅលើវេទិកាអាស៊ាន និងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ UN។ ការអនុញ្ញាតចំពោះក្រុមសង្កេតការណ៍ IOT ឬ AOT គឺជាការទប់ស្កាត់ការចោទប្រកាន់ក្លែងក្លាយទាំងឡាយ ពីព្រោះភ្នែកអព្យាក្រិតរបស់ភាគីទី៣ នឹងធ្វើឱ្យភាគីថៃពិបាកប្រើវិធីសាស្ត្រនៃលេសផ្ទុះមីន និងវិធីសាស្ត្រលួចបន្តិចម្តង Salami Slicing បន្លំមតិសាធារណៈពិភពលោកណាស់។

ក្នុងបរិបទនេះ ការអះអាងរបស់ថៃដែលចោទថា កម្ពុជាបានបំពានបទឈប់បាញ់គ្នា នឹងត្រូវបានចោទជាសំណួរត្រឡប់ទៅវិញយ៉ាងដូច្នេះថា៖ បើថៃពិតជាស្មោះត្រង់នឹងការពិត ហេតុអ្វីបានជា មិនហ៊ានអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមសង្កេតការណ៍អាស៊ាន (ASEAN Observation Team) ចូលទៅពិនិត្យតាមតំបន់ព្រំដែន ដូចដែលកម្ពុជា តែងបង្ហាញភាពស្មោះត្រង់របស់ខ្លួននោះ?

សេចក្តីបដិសេធរបស់ថៃ ក្នុងការអនុញ្ញាតឲ្យមានការដាក់ពង្រាយក្រុមសង្កេតការណ៍អាស៊ាន គឺជាសញ្ញាបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ថៃកំពុងព្យាយាមលាក់បាំងការពិត។ ជាងនេះទៅទៀត ថៃបានប្រើសកម្មភាពលាក់បាំងទាំងនេះ ក្នុងបំណងចង់ឱ្យគេបំភ្លេចការពិតទាំងឡាយនេះ ដើម្បីជាឧបករណ៍យុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន និងដើម្បីបង្កើត ការចោទប្រកាន់ដោយគ្មានភស្តុតាង ហើយប្រើវាជាលេស សម្រាប់បង្កើនសម្ពាធនយោបាយ និងយោធា ដាក់មកលើកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។

* សេចក្តីសន្និដ្ឋានចុងក្រោយ

ករណីផ្ទុះមីនក្បែរប្រាសាទតាក្របី គឺជាវិធីសាស្ត្រមួយរបស់ថៃសម្រាប់ដាក់សម្ពាធចិត្តសាស្ត្រ និងយុទ្ធសាស្ត្រ គាបសង្កត់មកលើប្រទេសកម្ពុជា ទន្ទឹមនឹងការប្រើល្បិចលួចបន្តិចម្តងៗ Salami Slicing ដែលថៃ កំពុងប្រើប្រាស់ជារៀងរាល់ថ្ងៃនេះតែប៉ុណ្ណោះ។ ការអញ្ជើញក្រុមសង្កេតការណ៍ IOT និង ASEAN Observation Team AOT ធ្វើការដាក់ពង្រាយនៅក្នុងតំបន់ជម្លោះ ឬចូលស៊ើបអង្កេតនៅក្នុងតំបន់ផ្ទុះ គឺជាជំហានដ៏សំខាន់ ដើម្បី បញ្ជាក់រកតម្លាភាពពិតប្រាកដ, ជាការបង្កើនភាពជឿជាក់អន្តរជាតិ, និងជាការទប់ស្កាត់ការចោទប្រកាន់ក្លែងក្លាយទាំងឡាយដាក់មកលើភាគីកម្ពុជា។ តើភាគីថៃ ហ៊ានបង្ហាញភាពស្មោះត្រង់ដូចអ្វី ដែលភាគីកម្ពុជា បានធ្វើដែរឬទេ?