(ភ្នំពេញ)៖ នៅពេលដែលកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់កម្ពុជា-ថៃ ត្រូវបានអនុវត្តក្រោម យន្តការអាស៊ាន ប៉ុន្តែថៃ បានបន្តរំលោភជាបន្តបន្ទាប់ ដោយបានធ្វើឱ្យកម្ពុជា ប្រឈមមុខនឹងស្ថានភាពដ៏ស្មុគស្មាញ។ ដើម្បីការពារអធិបតេយ្យភាព និងសន្តិភាពពិតប្រាកដ កម្ពុជាគប្បីត្រូវស្វែងរកយន្តការធំណាមួយជាងអាស៊ាន ដូចជាយន្តការអង្គការសហប្រជាជាតិជាដើម ដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើរំលោភបំពានរបស់ថៃ និងដើម្បីបង្កើតសន្តិភាពយូរអង្វែង។

Fresh Exclusive មានអត្ថបទស៊ីជម្រៅជុំវិញបញ្ហានេះ៖

ប្រមាណមួយខែរួចមកនេះ សកម្មភាពបំពានរបស់ភាគីថៃនៅតាមបណ្តោយព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរ នៅតែបន្តរីករាលដាល ទោះបីមានកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នា ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ក៏ដោយ។ រាប់តាំងពីប៉ុន្មានម៉ោងដំបូង ដែលទាហានថៃ បានចូលមកចាប់ទាហានខ្មែរប្រមាណ២០នាក់នៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងបានចូលជាធរមាននោះមក ភាគីថៃ បានប្រើយុទ្ធសាស្ត្រលួចយកទឹកដីបន្តិចម្តងៗ Salami Slicing Tactic ដាក់មកលើកម្ពុជា តាមរយៈទង្វើរាយលួសបន្លា ដាក់ពង្រាយកង់ឡានចាស់ៗ ដើម្បីវាតយកដី និងយកភូមិអ្នកស្រុកតាមបណ្តោយព្រំដែន, ប្រើប្រាស់ជំពាមកៅស៊ូបាញ់គ្រាប់កូនឃ្លី និងគ្រាប់កូនដែក ដាក់មកលើភាគីកម្ពុជា, ប្រើទាហានលូចចូលមកដោតទង់ជាតិថៃលើទឹកដីកម្ពុជា, ធ្វើសកម្ម ភាពជីកលេណដ្ឋានប្រយុទ្ធ, ប្រើដ្រូនស៊ើបយកការណ៍នៅលើទឹកដីកម្ពុជា, ប្រើប្រាស់ល្បិចកល «ផ្ទុះមីន» ដើម្បីបង្វែរការចាប់អារម្មណ៍សាធារណមតិក្នុងការ ចោទប្រកាន់ដាកមកលើ ភាគីកម្ពុជា, ប្រើប្រាស់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ដើម្បីបំពុលសាធារណមតិអន្តរជាតិ និងសកម្ម ភាពរំលោភជាច្រើនទៀត បំពាននឹងកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នា ដែលជាកិច្ចប្រឹងប្រែងផ្តួចផ្តើមដោយប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ ជាមួយនឹងការជួយអន្តរាគមន៍ដោយផ្ទាល់ពីប្រធានអាស៊ាន និងការសម្របសម្រួលដោយសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ប៉ុន្តែអ្វីទាំងអស់បានប្រព្រឹត្តទៅក្រោមការអនុវត្តតាមយន្តការអាស៊ាន។

រយៈពេលមួយខែរួចមកនេះ ទោះមានយន្តការអាស៊ាន ក៏ពិតមែន, ភាគីថៃ នៅតែបន្តអំពើរំលោភបទឈប់បាញ់ជាបន្តបន្ទាប់គួរឱ្យព្រួយបារម្ភ ខណៈភាគីកម្ពុជា គឺជាភាគីដែលរក្សាភាពអត់ធ្មត់ដើម្បីការគោរពតាមកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នា។

អត្ថបទដែលកំពុងរៀបរាប់មកនេះ សូមផ្តោតលើទស្សនៈសំខាន់មួយនោះគឺ យន្តការអាស៊ានតែមួយ ប្រហែលជាមិនអាចទប់ស្កាត់ អំពើខុសច្បាប់របស់ថៃបានទេ។ កម្ពុជា គប្បីត្រូវការដៃ ជួយអន្តរាគមន៍ពីអង្គការសហប្រជាជាតិ, ពីប្រទេសមហាអំណាចក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ អង្គការសហប្រជាជាតិ ជាបន្ថែមទៀត ដើម្បីចូលរួមដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែនឈានទៅរកសន្តិភាពពិតប្រាកដ។ មូលហេតុដែលបានមើលឃើញរួចមកនេះ គឺដោយសារតែអាស៊ាន ខ្វះឧបករណ៍បង្ខំលើការអនុវត្តច្បាប់ ខណៈប្រទេសថៃ ដែលនិយាយតែនៅលើបបូរមាត់ ប៉ុន្តែបានបន្តរំលោភបំពានលើកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ គ្មានពេលណាលោះឡើយ។

* ហេតុអ្វីបានជាយន្តការ ASEAN មិនអាចគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ?

ASEAN គឺស្ថាប័នមួយ ដែលផ្អែកលើគោលការណ៍មិនចូលជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរដ្ឋជាសមាជិកឡើយ។ បញ្ហានេះមានចំណុចច្បាស់ៗរបស់វា ខណៈប្រទេសមួយចំនួន ដែលមានភាពពឹងផ្អែកនយោបាយ និងចរន្តសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេលើប្រទេសថៃ និងថែមទាំងមានទំនាក់ទំនងយោធាជិតស្និទ្ធថែមទៀតនោះ នឹងមិនអាចឱ្យពួកគេប្រើប្រាស់សំឡេងរបស់ប្រទេសខ្លួន ប្រឆាំងនឹងប្រទេសថៃឡើយ បើទោះបីជាពួកគេបានឃើញនូវអំពើ «អយុត្តិធម៌» របស់ថៃដាក់មកលើកម្ពុជាយ៉ាងណាក៏ដោយ។ ម្យ៉ាងទៀត ASEAN គឺជាប្លុកដែលតែងសម្រេចដោយភាពឯកច្ឆន្ទ មានន័យថា គោលការណ៍ ASEAN គឺសេចក្តីសម្រេចត្រូវផ្អែក លើភាពឯកច្ឆ័ន្ទ «consensus-based decision-making»។ ក្នុងន័យនេះប្រសិនបើមានសមាជិកតែប្រទេសណាមួយមិនយល់ព្រម, អង្គការអាស៊ាននេះ នឹងមិនអាចចេញសេចក្ដីសម្រេចត្រឹមត្រូវ ទៅលើប្រទេសណាមួយបានឡើយ។
ដូច្នេះតាមរយៈយន្តការអាស៊ាននេះ បើថៃ មិនសហការផ្ទាល់ និងមិនទទួលស្គាល់លទ្ធភាពត្រួតពិនិត្យណាមួយហើយ, គឺគ្មានឧបករណ៍ស្នូលណាមួយ ដែលអាចបង្ខំឲ្យថៃត្រូវគោរពតាមបានឡើយ។

* តួនាទីអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN)

អង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្រោមធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួននៅ ឆ្នាំ១៩៤៥ ដោយមានគោលបំណងចម្បង៣៖ ១.រក្សាសន្តិភាព និងសន្តិសុខអន្តរជាតិ, ២. ដោះស្រាយវិវាទដោយសន្តិភាព និងទី៣. បង្កើនការសហប្រតិបត្តិការនិងអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ។

បើចង់ដោះស្រាយជម្លោះនេះយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព គេចាំបាច់ត្រូវមានការលូកដៃពីអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) តាមរយៈក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ (UNSC)។ មាត្រា៣៩ នៃធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ បានចែងថា ប្រសិនបើអំពើរំលោភបំពានរបស់ថៃ គំរាមកំហែងសន្តិភាពអន្តរជាតិ, ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិអាចចេញ សេចក្ដីសម្រេចរបស់ខ្លួន ដើម្បីចាត់វិធានការដ៏ពិតប្រាកដ។

មាត្រា៤១ នៃធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ បានចែងថា ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអាចដាក់វិធានសេដ្ឋកិច្ច, ទណ្ឌកម្មយោធា ឬ ពាក់ព័ន្ធនឹងអាជីវកម្មប្រឆាំងប្រទេស ដែលរំលោភលើសិទ្ធិរដ្ឋនៃប្រទេសណាមួយបាន។ ចំណែកមាត្រា៤២ នៃធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ បានចែងថា «ប្រសិនបើស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរ គេអាចបញ្ជូនកម្លាំងសន្តិសុខ UN ឬ ក្រុមត្រួតពិនិត្យព្រំដែន (UN Peacekeeping/Observers) ដើម្បីបញ្ឈប់សកម្មភាពឈ្លានពាន។

ដូច្នេះបើធ្វើតាមរយៈយន្តការអាស៊ានតែមួយ គេគ្មានឧបករណ៍ដ៏មានប្រសិទ្ធភាពណាមួយ ដែលអាចបង្ខំឲ្យថៃ ត្រូវគោរពតាមបានឡើយ ប៉ុន្តែដៃអន្តរាគមន៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នឹងអាចចាប់បង្ខំឱ្យប្រទេសថៃត្រូវគោរពច្បាប់អន្តរជាតិ និងគោរពតាមកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់ បាញ់គ្នាដោយមានប្រសិទ្ធភាព។

* តួនាទីស្ថាប័នអន្តរជាតិធំៗផ្សេងទៀត

ក្រៅពីអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏មានយន្តការអន្តរជាតិទំនើបៗ ផ្សេងទៀត ដែលអាចចូលរួមនិងមានឥទ្ធិពល ដូចជា អង្គការសហព័ន្ធអឺរ៉ុប (EU) ដែលអាចដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ឬវិធានសម្ពាធផ្លូវការទៅលើប្រទេសថៃ ប្រសិនបើកម្ពុជា អាចបង្ហាញភស្តុតាងច្បាស់លាស់អំពី ការរំលោភសិទ្ធិអធិបតេយ្យភាពរដ្ឋរបស់ថៃមកលើប្រទេសកម្ពុជា។ ក្រៅពីនោះ ប្រទេសមហាអំណាចធំៗដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក និង ចិន ក៏អាចប្រើសម្ពាធការទូត និងសម្ពាធសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីបង្ខំឱ្យថៃគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ផងដែរ។ ទោះយ៉ាងណាសម្ពាធពីប្រទេសទាំងនេះ មានលក្ខណៈបណ្តោះអាសន្ន និងផ្អែកលើផលប្រយោជន៍នយោបាយបុគ្គល និងសេដ្ឋកិច្ចជាចម្បង ដែលមិនអាចជំនួសឥទ្ធិពលផ្លូវច្បាប់ និងសិទ្ធិសម្រេចច្បាស់លាស់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានឡើយ។

* សកម្មភាពទូតកម្ពុជា និងទំនាក់ទំនងនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ

ទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជា ជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ តែងតែមានសកម្មភាពសកម្មជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងការពង្រឹងការការពារអធិបតេយ្យភាព និងផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ជាក់ស្តែងនៅថ្ងៃទី២៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ ឯកឧត្តម កែវ ឈា ឯកអគ្គរាជទូត និងជាតំណាងអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា ប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ បានអញ្ជើញជួបពិភាក្សាការងារជាមួយអគ្គលេខាធិការ UN លោក António Guterres ដើម្បីធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពអំពីស្ថានការណ៍ជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។

ក្នុងកិច្ចពិភាក្សានេះ ឯកឧត្តម កែវ ឈា បានគូសបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់លាស់ថា កម្ពុជាគោរពខ្ជាប់ខ្ជួនកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ និងបានបង្ហាញនូវភាពអត់ធ្មត់ខ្ពស់បំផុត ទោះបីជាប្រទេសថៃបន្តរំលោភបទឈប់បាញ់ជាបន្តបន្ទាប់ក៏ដោយ។ អ្វីដែលសំខាន់ជាងនេះ គឺប្រមុខការទូតកម្ពុជា បានដាក់លាតត្រដាងនូវភស្តុតាងជាក់ស្តែង ជាច្រើនអំពីអំពើរំលោភរបស់ថៃ ដូចជា៖ ការដាក់លួសបន្លាពង្រីកទឹកដី និងកាត់យកភូមិករអ្នកស្រុកកម្ពុជា, ការបណ្តេញប្រជាជនកម្ពុជាចេញពីផ្ទះសម្បែងដែលរស់នៅជាយូរមកហើយ, ការបំផ្លាញអចលនទ្រព្យ និងផ្ទះសម្បែងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។ និងលើសពីនេះ ឯកឧត្តម កែវ ឈា បានបំភ្លឺច្បាស់ថា កម្ពុជាគឺជាប្រទេស ភាគីនៃអនុសញ្ញាអូតាវ៉ា ដែលមានកាតព្វកិច្ចត្រង់តាមច្បាប់អន្តរជាតិ ដោយមិនប្រើប្រាស់គ្រាប់មីនថ្មីៗនោះទេ។ ការចោទប្រកាន់របស់ថៃអំពី «ការដាក់មីនថ្មី» គឺគ្មានមូលដ្ឋានត្រឹមត្រូវ និងត្រូវបានបកស្រាយដោយច្បាស់ថា វាមិនស្របនឹងសេចក្ដីពិតទាល់តែសោះ។

«ល្បិចកលផ្ទុះមីន» របស់ថៃ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា វាគឺជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធសាស្ត្រ «សង្គ្រាមព័ត៌មាន» និងចិត្តសាស្ត្រយោធា ដែលថៃបង្កើតឡើង ដើម្បីបំផ្លាញកិត្តិយសកម្ពុជា និងធ្វើឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិច្រឡំទាំងនៅលើវេទិកាអាស៊ាន និងអង្គការសហប្រជាជាតិ។

* សេចក្តីសន្និដ្ឋានជារួម

ជម្លោះទឹកដីរវាងកម្ពុជានិងថៃ ដែលភាគីគោរពកិច្ចព្រមព្រៀង មានតែកម្ពុជាមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលរក្សាខន្តីគោរពយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននឹងពិតជាមានការលំបាកជាទីបំផុតលើបញ្ហាដោះស្រាយ បើសិនជាប្រើប្រាស់តាមយន្តការអាស៊ានតែមួយ។ រយៈពេលមួយខែរួចមកហើយ យន្តការអាស៊ាន បានបង្ហាញច្បាស់ថា មិនអាចបង្ខំឱ្យប្រទេសថៃ គោរពតាមកិច្ចព្រមព្រៀងលើការឈប់បាញ់គ្នាដើម្បីឈានរកសន្តិភាពពិតប្រាកដឡើយ។ ដំណោះស្រាយដ៏ច្បាស់លាស់ គឺការបន្តប្រើយន្តការអាស៊ានជាវេទិកាពិភាក្សាបន្តផង, ការធ្វើអន្តរាគមន៍ពីអង្គការសហប្រជាជាតិផង ដើម្បីកម្ពុជា នឹងអាចទទួលបានដំណោះស្រាយប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងសន្តិភាពយូរអង្វែងផង និងកម្ពុជា ក៏ត្រូវប្រើប្រាស់យន្តការតុលាការអន្តរជាតិ ICJ ដើម្បីទាមទារសិទ្ធិផ្លូវច្បាប់ផង ហើយកម្ពុជា ក៏ត្រូវបង្កើនកិច្ចការទូតរបស់ខ្លួនទ្វេដង ដើម្បីស្វែងរកឥទ្ធិពលការទូតជាមួយប្រទេសអំណាចធំៗជាបន្ថែមទៀត ដើម្បីបង្ខំឱ្យប្រទេសថៃត្រូវគោរពច្បាប់អន្តរជាតិ និងកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នា៕