(សៀមរាប)៖ ប្រហុក ជាគ្រឿងទេសមួយរបស់ប្រជាជនខ្មែរ ដែលមិនអាចខ្វះបាន គ្រប់ផ្ទះទាំងអស់សុទ្ធតែមានក្រឡប្រហុក ដើម្បីទុកសម្រាប់ធ្វើម្ហូបអាហារ។ ប្រហុក បង្កើនឱជារសបន្ថែមលើមុខម្ហូប ដែលមានដើមកំណើតធ្វើអំពីត្រី ក្នុងកំឡុងខែដែលគ្មានត្រីស្រស់សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ច្រើន។

ដោយសារតែវាមានជាតិប្រៃ និងក្លិនខ្លាំង វាត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ជាអាហារបន្ថែមក្នុង ម្ហូបខ្មែរ ដូចជាសម្ល និងទឹកជ្រលក់ជាដើម ដោយទទួល​បាន​រហស្សនាម​ថា «ឈីស​ខ្មែរ»។

ខេត្តដែលជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប រាល់ពេលខែប្រមូលផលត្រី​ តែងតែនាំគ្នាយកត្រីធ្វើប្រហុក ជាពិសេសត្រីកំភ្លាញ ដែលជាប្រភេទត្រី ប្រជាជននិយមយកមកធ្វើជាប្រហុកសាច់សុទ្ធ ឬប្រហុកឆ្អឹង។

តួយ៉ាងដូចប្រហុកសៀមរាប ដែលមានឈ្មោះបោះសំឡេងជាយូរមកហើយ ដោយសាររសជាតិខុសប្លែកពីតំបន់ រួមទាំងដំណើរការផលិតផងដែរ។ កាលពីថ្ងៃទី៥​ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥កន្លងទៅ ប្រហុកសៀមរាប បានក្លាយជាម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រទំនិញ (GI) ក្នុងការអភិរក្សការអនុវត្តបែបប្រពៃណី និងលើកកម្ពស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន ដែលគាំទ្រដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។

មួយក្នុងចំណោមលោកយាយ ៤រូប ដែលជាម្ចាស់ដើមរូបមន្តប្រហុកសៀមរាបទទួលបាន (GI),​ លោកយាយ ផាត សំ អាយុ ៧២ឆ្នាំ រស់នៅភូមិអរញ្ញ សង្កាត់សៀមរាប ក្រុងសៀមរាប ខេត្តសៀមរាប បានចាប់ផ្ដើមរបរជាអ្នកធ្វើប្រហុកតាំងពីកុមារភាព ដោយធ្វើជាមួយឪពុកម្ដាយរបស់លោកយាយ។

លោកយាយ បានរៀបរាប់ពីដំណើរការធ្វើប្រហុកតាំងពីប្រមូលផលត្រី រហូតដល់ការផ្អាប់ទុកក្នុងពាង។ លោកយាយ បានពន្យល់ដូច្នេះថា៖ «ពេលដែលប្រមូលត្រីបានហើយ យើងត្រូវលាងសម្អាតភ្លាម រួចក្រាលមងដើម្បីយកត្រីទៅសម្រក់ទឹកឱ្យស្អាត ក្រោយមកទើបប្រឡាក់អំបិល។ ប្រសិនជាយើងប្រឡាក់ពីព្រឹកម៉ោង១០ ទៅម៉ោង១១ថ្ងៃត្រង់ យើងអាចយកមកហាលម្ដងទៀតបានហើយ ដោយត្រូវដាក់ឱ្យត្រូវសន្សឹមនាពេលយប់ដែរ។ បន្ទាប់មកថ្ងៃថ្មី យើងមើលត្រីប្រសិនជាស្ងួតស្អាតហើយ យើងប្រមូលយកទៅផ្អាប់ក្នុងពាងរយៈពេល១សីល ឬ១សប្ដាហ៍។ ក្រោយ១សប្ដាហ៍ លាងសម្អាតម្ដងទៀតឱ្យស្រស់ទឹក ទើបដាក់ខាបខ្ទាស់ ហើយផ្អាប់ទុករយៈពេល២ឆ្នាំ ទើបមានក្លិនឈ្ងុយល្អ»។

ប្រកបរបរធ្វើប្រហុកជាង៦០ឆ្នាំ, លោកយាយ បានផ្ទេរចំណេះជំនាញរបស់ខ្លួនដល់ក្មួយប្រុសបង្កើត គឺលោក សំណាង សុធា ដែលជាម្ចាស់សិប្បកម្មកែច្នៃប្រហុកសៀមរាប សំណាង សុធា ដើម្បីកែច្នៃបង្កើនទាំងគុណភាព និងអនាម័យជូនដល់អតិថិជន។

មានប្រសាសន៍ដោយទឹកមុខសប្បាយរីករាយ, លោកយាយ ព្រាន រឿន ព្រះជន្ម ៧៥ឆ្នាំ ជាម្ចាស់រូបមន្តប្រហុកសៀមរាបមួយរូបទៀត បានលើកឡើងថា «ពីដើមខ្ញុំធ្វើប្រហុកតាមផ្ទះ តាមធម្មជាតិ យើងហាលដោយពឹងលើពន្លឺថ្ងៃ អាចថាវាមានរុយរោមខ្លះហើយ។ ដល់ក្មួយ (លោក សុធា) នេះវិញ គេប្រើប្រាស់តាមបច្ចេកទេសទំនើប មានអនាម័យជាងមុន ប៉ុន្តែរូបមន្តដើមនៅដដែល»។

និយាយទាំងអួលដើមក, លោកយាយ រឿន បានបញ្ជាក់ថា៖ «ទោះបីជាថ្ងៃខាងមុខអត់ពីខ្ញុំ ក៏នៅមានក្មេងៗជំនាន់ក្រោយនៅបន្តស្នាដៃចាស់បុរាណ ដូច្នេះខ្ញុំសប្បាយចិត្តខ្លាំងណាស់ដែលឃើញរបរដែលធម្មតាមួយនេះ អាចក្លាយជានិមិត្មរូបសម្រាប់ខេត្តសៀមរាប»។

សិប្បកម្មសំណាង សុធា បានអនុវត្តរូបមន្តប្រហុកសៀមរាបបន្តពីលោកយាយ ផាត សំ, លោកយាយ ព្រាន រឿន និងលោកយាយ ២រូបទៀត ដោយបានបង្កើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០០៤ បានវិវត្តន៍ខ្លួនពីការកែច្នៃប្រហុកតាមបែបប្រពៃណី ទៅជាសហគ្រាសគំរូជំរុញការអភិវឌ្ឍប្រហុកនៅខេត្តសៀមរាប។

នៅឆ្នាំ២០២២ សហគ្រាសបានកែលម្អទីតាំងកែច្នៃ ស្របតាមស្ដង់ដារផលិតផលត្រីងៀត និងផលិតផលផ្អាប់ធ្វើពីត្រី រួមទាំងប្រហុក ដោយអនុវត្តតាមលក្ខខណ្ឌតម្រូវនិមិត្តសញ្ញាគុណភាពផលផលិតផលជលផលកម្ពុជា CQS ដែលស្ថិតក្រោមការគាំទ្រពីគម្រោង CAPFISH-Capture គាំទ្រថវិកាពីសហភាពអ៊ឺរ៉ុប រហូតក្លាយជាម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រទំនិញ (GI) របស់កម្ពុជា។

សហគ្រាសប្រើប្រាស់ត្រីរ៉ស់ និងត្រីកំភ្លាញ ដើម្បីផលិតប្រហុក ប្រើត្រីស្រស់ប្រមាណ​៤០តោនក្នុងមួយឆ្នាំ ដើម្បីទទួលបានផលិតផលសម្រេចជាប្រហុក ប្រមាណ ១០តោន។

ផ្ដើមពីការធ្វើដោយដៃ, បច្ចុប្បន្នប្រហុកសៀមរាប ប្រើប្រាស់បរិក្ខារទំនើប ក្នុងដំណើរការផលិត និងបានបោះជំហានចូលទីផ្សារក្រៅស្រុកមួយចំនួនផងដែរ។ លើសពីនេះ សមាគមមួយត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីគ្រប់គ្រង ការពារ និងផ្សព្វផ្សាយប្រហុកសៀមរាបជាម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ (GI) គឺសមាគមលើកកម្ពស់ការអភិរក្សប្រហុកសៀមរាប (SPTA)។

បើទោះបីជាគម្រោង CAPFISH-Capture នឹងបិទបញ្ចប់នៅចុងឆ្នាំនេះក៏ដោយ, ប៉ុន្តែសមិទ្ធផលដែលគម្រោងបានបន្សល់ទុកដល់សហគ្រាស ជាមាគ៌ាមួយឆ្ពោះទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ ដើម្បីធ្វើការប្រកួតប្រជែង។ គម្រោង បានផ្ដល់នូវជំនួយជាបច្ចេកទេស ជាសម្ភារបរិក្ខារនានាដល់សហគ្រាស ដើម្បីអភិវឌ្ឍ និងពង្រីកទីផ្សាររបស់ខ្លួនបន្ថែម៕